Trong khi đó, sách trắng “Tương lai của Y tế được hỗ trợ bởi AI: Dẫn đầu xu hướng” từ Diễn đàn Kinh tế Thế giới cũng khám phá sâu hơn về tiềm năng của AI trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe.
Robot đang nhanh chóng thay đổi cách chúng ta sống và làm việc. Dù là hỗ trợ con người di chuyển trong địa hình nguy hiểm hay trợ giúp trong nông nghiệp, các cỗ máy có thể lập trình đang biến đổi nhiều ngành công nghiệp – và y tế cũng không ngoại lệ. Thực tế, ngành y đã là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực này, với các hình thức robot đã được bác sĩ sử dụng trong hơn ba thập kỷ.
Việc ứng dụng công nghệ này đang ngày càng phát triển. Vào tháng 4, Viện Quốc gia về Sức khỏe và Chất lượng Chăm sóc của Vương quốc Anh đã phê duyệt 11 hệ thống phẫu thuật robot mới để đưa vào sử dụng. Tại Mỹ, robot đang được dùng để vận chuyển thuốc một cách an toàn, cho phép y tá tập trung hơn vào bệnh nhân.
Do đó, không có gì đáng ngạc nhiên khi thị trường robot y tế toàn cầu được dự báo sẽ tăng trưởng từ 16,6 tỷ USD vào năm 2023 lên 63,8 tỷ USD vào năm 2032.
Dưới đây là 6 cách chính mà công nghệ robot đang làm thay đổi ngành y tế.
1. Thúc đẩy quá trình chẩn đoán
Bản chất của phòng cấp cứu bệnh viện đòi hỏi phải ra quyết định nhanh chóng để nhân viên y tế có thể ưu tiên những bệnh nhân có nhu cầu cấp thiết nhất. Đại học York ở Anh đang nghiên cứu cách phần mềm AI và robot có thể được sử dụng để giảm thời gian chờ đợi của bệnh nhân cũng như áp lực cho bác sĩ và y tá. Một nhóm nghiên cứu đang phát triển một nguyên mẫu có tên DAISY (Hệ thống AI chẩn đoán hỗ trợ phân loại cấp cứu bằng Robot), có nhiệm vụ thu thập dữ liệu bệnh nhân như các triệu chứng và dấu hiệu sinh tồn.
Tiến sĩ Chiara Picardi, trưởng nhóm nghiên cứu, cho biết: “Hệ thống DAISY sẽ tạo ra một báo cáo dựa trên các câu hỏi và phép đo sức khỏe của bệnh nhân, sau đó sẽ được gửi đến một bác sĩ cấp cao để tiến hành các bước phân loại tiếp theo.”
Ở một nơi khác, robot đang được phát triển để chẩn đoán ung thư phổi nhanh chóng và hiệu quả hơn. Công ty Intuitive của Mỹ đã phát triển Ion, một nền tảng robot hỗ trợ tiên tiến cho phép thực hiện nội soi phế quản xâm lấn tối thiểu, có thể trở thành một phần quan trọng trong việc chẩn đoán sớm.
2. Nâng cao độ chính xác trong phẫu thuật
Nhiều giải pháp phẫu thuật công nghệ cao đang mang lại một ý nghĩa mới cho thuật ngữ ‘hệ điều hành’. Các hệ thống như da Vinci của Intuitive và Mako của Stryker đang hỗ trợ các bác sĩ thực hiện các ca phẫu thuật xâm lấn và thay khớp.
Tại Anh, một cậu bé bảy tuổi đã được điều trị bệnh thận bằng thiết bị robot hỗ trợ đột phá có tên Versius Surgical Robotic System. Hệ thống này hướng đến mục tiêu giúp bệnh nhân phục hồi nhanh hơn và ít đau đớn hơn sau phẫu thuật. Theo báo cáo của Oliver Wyman, thị trường phẫu thuật có robot hỗ trợ được dự đoán sẽ tăng trưởng lên hơn 14 tỷ USD vào năm 2026, từ mức hơn 10 tỷ USD vào năm 2023.
3. Tái định hình khả năng vận động
Công nghệ robot cũng đang giúp những cá nhân gặp phải các tình trạng bệnh lý từ trước cải thiện chất lượng cuộc sống. Trước thềm Thế vận hội Paris 2024, Kevin Piette – người bị liệt sau một tai nạn xe máy – đã sử dụng một bộ khung xương ngoài (exoskeleton) để đi bộ qua các con phố của thủ đô nước Pháp khi rước ngọn đuốc Olympic. Được phát triển bởi Wandercraft, Atalante X được mô tả là “bộ khung xương ngoài tự cân bằng đầu tiên và duy nhất”.
Trong khi đó, Yrobot đã phát triển “áo giáp cơ bắp đầu tiên trên thế giới”; sử dụng AI và robot, vật liệu này có thể dự đoán chuyển động dự định của người dùng và cung cấp hỗ trợ cơ bắp tức thời, chính xác. Các nhà nghiên cứu cũng đã thành công trong việc kết nối các chi robot với hệ thần kinh của người đeo, một bước đột phá mà họ hy vọng sẽ cải thiện sự thoải mái và độ tin cậy của các bộ phận giả.
4. Mở rộng tiềm năng y tế từ xa
Robot cũng đang được sử dụng để thúc đẩy những tiến bộ trong y tế từ xa (telemedicine). Công ty khởi nghiệp Perceptive có trụ sở tại Boston tuyên bố đã hoàn thành ca phẫu thuật nha khoa hoàn toàn bằng robot đầu tiên sử dụng các công nghệ nha khoa tự động.
Ở một nơi khác, một robot có thể nuốt được và điều khiển từ xa có tên PillBot, do Endiatx phát triển, đã được tạo ra để giúp các bác sĩ thực hiện nội soi từ xa, cho phép bệnh nhân tương tác với bác sĩ tiêu hóa ngay tại nhà của họ.
5. Phục hồi chức năng với robot
Công nghệ này cũng đang được áp dụng trong việc chăm sóc bệnh nhân sau điều trị. Trung tâm Robot Quốc gia (National Robotarium) đã hợp tác với Viện Công nghệ AIT của Áo trong một nghiên cứu thí điểm để phát triển các robot hỗ trợ xã hội nhằm giúp đỡ những người sống sót sau đột quỵ và chấn thương não thực hiện các bài tập phục hồi chức năng chi trên.
Robot giao tiếp với bệnh nhân thông qua một thiết bị đeo đầu có khả năng phát hiện hoạt động thần kinh. Các tín hiệu này được sử dụng để giải mã chuyển động mà bệnh nhân dự định thực hiện; sau đó, robot có thể đưa ra lời động viên, trình diễn động tác một cách trực quan và cung cấp phản hồi khi bệnh nhân hoàn thành yêu cầu.
6. Nâng cao chất lượng đào tạo
Robot cũng đang được phát triển để hỗ trợ việc đào tạo nhân viên y tế mới. Phân viện Nghiên cứu Mở rộng của Đại học UC San Diego đã phát triển một robot hình người tên là RIA. Sinh viên có thể tham gia các buổi huấn luyện nhập vai với robot, vốn có thể được lập trình để giả vờ mắc nhiều loại bệnh khác nhau.
Jonathan Rezach, Giám đốc Chương trình tại Viện Ngôn ngữ Anh, cho biết: “RIA không phán xét. Cô ấy không mệt mỏi. Cô ấy không kiểm tra điện thoại thông minh, vì vậy cô ấy có thể tiến hành các vai diễn này liên tục, không mệt mỏi, lặp đi lặp lại.”
AI cho ngành chăm sóc sức khỏe
Tất nhiên, robot không phải là công nghệ duy nhất đang tác động đến ngành y tế. Trí tuệ nhân tạo (AI) đã cho thấy tiềm năng to lớn trong việc chuyển đổi các hệ thống và quy trình trong lĩnh vực này. Sách trắng “Tương lai của Y tế được hỗ trợ bởi AI: Dẫn đầu xu hướng” của Diễn đàn Kinh tế Thế giới đã khám phá tiềm năng của AI và xác định các rào cản có thể cản trở quá trình chuyển đổi.
Andy Moose, Trưởng ban Sức khỏe và Y tế tại Diễn đàn, nhận định: “Chuyển đổi AI không chỉ dừng lại ở việc áp dụng các công cụ mới; nó đòi hỏi phải tư duy lại các nguyên tắc cơ bản về cách thức cung cấp và tiếp cận y tế. Các giải pháp y tế số AI có tiềm năng nâng cao hiệu quả, giảm chi phí và cải thiện kết quả sức khỏe trên toàn cầu.”
Tuy nhiên, các thách thức chính như sự phức tạp của AI trong y tế, khả năng tiếp cận không đồng đều và các quy định manh mún, lỗi thời đang cản trở những nỗ lực triển khai AI trên quy mô lớn. Báo cáo kết luận rằng với sự hợp tác giữa các nhà lãnh đạo y tế công và tư, cùng với việc tập trung xây dựng một hệ sinh thái bền vững cho AI trong y tế, có tiềm năng lớn để đẩy nhanh tác động của AI và mở đường cho một thế giới khỏe mạnh và công bằng hơn.