Một tương lai gần với robot hình người
Trong vòng chưa đầy hai thập kỷ tới, có thể có hàng tỷ robot hình người (humanoid robot) hoạt động trên khắp thế giới. Chúng sẽ không chỉ làm những công việc mà robot công nghiệp hiện nay đang làm mà còn vươn xa hơn rất nhiều, tham gia vào các lĩnh vực như y tế, bảo trì công cộng, dịch vụ bán lẻ và hỗ trợ cá nhân. Tưởng tượng một robot có thể giúp bạn ở bệnh viện, dọn dẹp công viên hay thậm chí là trợ lý riêng trong nhà.
Mặc dù robot hình người mang lại nhiều lợi ích cho cả doanh nghiệp và cá nhân, chúng ta cần có những quy tắc rõ ràng để đảm bảo sự chuyển đổi này diễn ra an toàn và hiệu quả.
Robot đã thay đổi thế giới như thế nào?
Năm 2017, máy tính AlphaGo của Google đánh bại kỳ thủ cờ vây hàng đầu thế giới, Ke Jie, khiến cả thế giới bàn tán về khả năng tư duy của trí tuệ nhân tạo (AI). Gần đây hơn, việc robot hình người tham gia trực tiếp vào một cuộc chạy bán marathon ở Bắc Kinh đã cho thấy một bước tiến mới.
Trước đây, robot thường chỉ được trình diễn trong môi trường kiểm soát. Nhưng việc 21 robot hình người hoàn thành cuộc đua 21km cho thấy chúng đang ngày càng hòa nhập vào cuộc sống con người. Điều này giống như sự phát triển của xe điện (EV), từng làm rung chuyển ngành công nghiệp ô tô truyền thống như ở Đức. Liệu robot hình người có thể định hình lại thị trường toàn cầu và các ngành công nghiệp theo cách tương tự?
Robot hình người đang thay đổi các ngành công nghiệp
Đúng như tên gọi, robot hình người là những cỗ máy có hình dáng giống con người và bắt chước chuyển động của cơ thể. Chúng được thiết kế để làm việc cùng con người, giúp tăng năng suất trong nhiều môi trường khác nhau.
Với sự hỗ trợ của AI tiên tiến, những robot này có thể “hiểu” môi trường xung quanh, đưa ra quyết định, lập kế hoạch và tự động thực hiện các nhiệm vụ phức tạp. Nhờ khả năng học hỏi và thích nghi nhanh chóng, robot hình người đang phát triển với tốc độ chóng mặt.
Các chuyên gia dự đoán rằng robot hình người sẽ trở nên phổ biến trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta trong thập kỷ tới. Ước tính có thể có hàng tỷ robot hoạt động trên toàn cầu vào năm 2040, thực hiện các công việc vượt xa khả năng của robot nhà máy hiện nay, từ y tế, bảo trì không gian công cộng, dịch vụ bán lẻ đến hỗ trợ cá nhân.
Các tổ chức lớn như Goldman Sachs dự báo thị trường robot hình người có thể đạt 38 tỷ USD vào năm 2035, trong khi Fortune Business Insights thậm chí còn lạc quan hơn, ước tính thị trường này có thể tăng trưởng gần 50% mỗi năm, đạt 66 tỷ USD vào năm 2032.
Công nghệ đằng sau robot hình người
Sự đa năng của robot hình người phụ thuộc vào một chuỗi cung ứng phức tạp liên quan đến nhiều ngành công nghiệp, bao gồm chất bán dẫn (chip máy tính), hệ thống AI, bộ truyền động (biến năng lượng thành chuyển động) và cảm biến. Những robot này cần rất nhiều chip hiệu suất cao để điều khiển chuyển động, nhận biết và đưa ra quyết định. Điều này có nghĩa là ngành công nghiệp chip sẽ phát triển mạnh mẽ khi thị trường robot hình người mở rộng.
Đồng thời, những tiến bộ trong công nghệ AI đã đưa robot hình người từ phòng thí nghiệm ra thị trường, thu hút sự quan tâm lớn trong giới công nghệ. Các dự án nổi bật như Optimus của Tesla, Figure AI (được OpenAI hỗ trợ) và robot hình người của Unitree Technology đã đẩy nhanh quá trình thương mại hóa và sản xuất hàng loạt, đưa những cỗ máy từng chỉ có trong phim khoa học viễn tưởng đến gần hơn với cuộc sống hàng ngày.
Khi robot hình người trở nên phổ biến hơn, lực lượng lao động toàn cầu sẽ đối mặt với cả sự thay đổi và những cơ hội mới. Xã hội sẽ cần xây dựng các chính sách mới và giải quyết những tác động về đạo đức và kinh tế. Công nghệ đang phát triển nhanh chóng này hứa hẹn một tương lai thú vị nhưng cũng đầy phức tạp, với các ứng dụng mở rộng thúc đẩy tăng trưởng thị trường.
Mặc dù một số người lo ngại về việc robot có thể thay thế công việc hoặc khiến chúng ta quá phụ thuộc vào công nghệ, nhưng người lao động cũng có thể hưởng lợi. Robot có thể bổ trợ khả năng của con người, giúp công việc trở nên hiệu quả và thú vị hơn, đồng thời cải thiện an toàn nơi làm việc khi robot đảm nhận các nhiệm vụ nguy hiểm.
Ngoài ra, các công ty có thể nâng cao trải nghiệm khách hàng và những vai trò mới sẽ xuất hiện – chẳng hạn như đào tạo, giám sát và cộng tác với robot – đảm bảo con người vẫn là một phần không thể thiếu trong lực lượng lao động tương lai.
Cuộc đua robot hình người toàn cầu đang nóng lên
Những đột phá trong AI tạo sinh đã thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của robot hình người và đà này không có dấu hiệu chậm lại. Đi đầu trong cuộc chạy đua toàn cầu này là các công ty Trung Quốc và Mỹ, những quốc gia thống trị cả thị trường AI và đổi mới robot hình người.
Theo Báo cáo Chỉ số AI của Stanford, phần lớn (83%) tài sản trí tuệ về AI và 90% các mô hình AI nền tảng quan trọng đến từ Trung Quốc và Mỹ, tiếp theo là Pháp với 5%. Điều này có nghĩa là các loại robot này hầu như chỉ đến từ Trung Quốc hoặc Mỹ.
Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa Mỹ và Trung Quốc trong lĩnh vực mang tính cách mạng này, sự vươn lên nhanh chóng của Trung Quốc rất đáng chú ý. Các dự báo thị trường cho thấy: thị trường robot hình người của Trung Quốc được dự kiến sẽ tăng vọt từ 2,76 tỷ NDT (377,56 triệu USD) vào năm 2024 lên 75 tỷ NDT (10,26 tỷ USD) vào năm 2029.
Điều này sẽ chiếm gần một phần ba (32,7%) thị trường toàn cầu, củng cố vị trí dẫn đầu thế giới của Trung Quốc. Sự tăng trưởng này được thúc đẩy bởi sự kết hợp mạnh mẽ giữa các chính sách hỗ trợ của chính phủ, cơ sở hạ tầng đẳng cấp thế giới và vị thế dẫn đầu trong việc nộp bằng sáng chế – Trung Quốc đã đăng ký 5.688 bằng sáng chế robot hình người trong 5 năm qua, gần gấp bốn lần tổng số 1.483 bằng sáng chế của Mỹ.
Những phát triển gần đây, như việc robot của Trung Quốc tham gia marathon, cho thấy quốc gia này không chỉ tham gia cuộc cạnh tranh mà còn đang tạo ra nhịp độ trong cuộc đua công nghệ trị giá hàng nghìn tỷ nhân dân tệ này, một lần nữa định hình lại một ngành công nghiệp. Ngoài việc tiên phong trong các lĩnh vực mới, Trung Quốc hiện đang thách thức các nhà lãnh đạo công nghiệp như Hàn Quốc, Đức và Mỹ trong các ứng dụng thực tế.
Con đường phía trước cho robot hình người
Robot hình người sẵn sàng tạo ra một cuộc cách mạng trong cách thức lao động ở nhiều lĩnh vực. Trong các hoạt động công nghiệp nguy hiểm, robot có thể đảm nhận các nhiệm vụ rủi ro cao, giảm thiểu nguy hiểm cho con người và giảm đáng kể tỷ lệ tai nạn lao động.
Đồng thời, trong các lĩnh vực dịch vụ cần sự chăm sóc cá nhân hóa (như chăm sóc người già và tương tác với khách hàng), chúng cung cấp các giải pháp mở rộng để giải quyết tình trạng thiếu lao động, đồng thời mang lại sự đồng hành cá nhân hóa. Khả năng kép này đặc biệt quan trọng đối với các xã hội đang già hóa nhanh chóng, bao gồm Đức, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc, nơi áp lực dân số làm tăng thêm thách thức về lực lượng lao động.
Trong tương lai, các hệ thống robot hình người từ nhiều nhà sản xuất và quốc gia sẽ hoạt động liền mạch trong môi trường chung, thúc đẩy tăng trưởng bền vững thông qua các hệ sinh thái kỹ thuật số hài hòa.
Việc Amazon đang triển khai robot với khoảng 750.000 robot thuộc 9 loại chuyên biệt hoạt động trong các hệ thống phối hợp để hỗ trợ việc đóng gói và giao hàng đem đến một bức tranh rõ nét hơn về ứng dụng robot hình người.
Giờ đây, công ty đang đẩy mạnh hơn nữa bằng cách thử nghiệm robot hình người cho việc giao hàng cho khách hàng đầu cuối: triển khai chúng cùng với tài xế con người để phục vụ nhiều địa chỉ cùng lúc. Mặc dù vẫn đang trong quá trình thử nghiệm, những thí nghiệm này nhằm mục đích chứng minh rằng robot có thể xử lý các tình huống thực tế, bổ sung chứ không hoàn toàn thay thế vai trò của con người trong thời gian tới.
Sự hợp tác liền mạch giữa các hệ sinh thái robot không chỉ là về khả năng tương thích kỹ thuật; chúng còn có thể định hình lại cách các ngành công nghiệp tận dụng đổi mới toàn cầu. Các hệ thống liên kết này có thể đặt nền móng cho một kỷ nguyên mới, trong đó robot điều khiển bằng AI trở thành yếu tố nhân rộng năng suất phổ biến.
Cần có “hàng rào bảo vệ” cho sự phát triển của robot hình người
Tuy nhiên, chúng ta không thể bỏ qua những thách thức, bao gồm rủi ro về quyền riêng tư và dữ liệu, các vấn đề về độ tin cậy, nguy cơ mất việc làm và những tác động kinh tế liên quan.
Về cơ bản hơn, lời hứa lớn nhất của công nghệ nằm ở khả năng thúc đẩy tiến bộ xã hội và nâng cao đời sống con người – một lời hứa được thể hiện hoàn hảo trong robot hình người. Những kỳ quan công nghệ này đã và đang cách mạng hóa các ngành công nghiệp – từ các nhiệm vụ nguy hiểm trong môi trường khắc nghiệt đến các vai trò gần gũi trong gia đình và giao hàng trực tuyến.
Tuy nhiên, xã hội và ngành công nghiệp sẽ cần những “hàng rào bảo vệ” rõ ràng để đón nhận sự chuyển đổi này. Vì robot hình người có thể tự điều hướng môi trường của chúng, chúng phải tuân thủ các chuẩn mực xã hội, đảm bảo hành vi an toàn, có đạo đức và dễ đoán, đặc biệt là trong các không gian cá nhân.
Các cơ chế an toàn thất bại là rất cần thiết để tránh những kịch bản thảm khốc thường thấy trong phim Hollywood và tiểu thuyết khoa học viễn tưởng. Việc thực hiện chúng đòi hỏi sự phối hợp từ nhiều phía: các kỹ sư thiết kế các biện pháp bảo vệ kỹ thuật, các tập đoàn vận hành các quy trình an toàn và các chính phủ thiết lập các khuôn khổ pháp lý. Cuối cùng, con người cũng cần được đào tạo về cách sử dụng an toàn và giao tiếp với robot hình người.
Robot hình người không còn là một khái niệm viễn tưởng, chúng đã ở đây, và tác động xã hội và công nghiệp của chúng sẽ rất lớn. Thay vì là những người quan sát thụ động, chúng ta phải học cách cộng tác với chúng. Cả công ty và cá nhân đều có thể hưởng lợi rất nhiều từ việc đưa robot hình người vào sản xuất, dịch vụ, các công việc chuyên môn hoặc thậm chí là cuộc sống hàng ngày của họ.
Theo WEF